Mặc dù các tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với phổi và hệ tim mạch đã được công nhận rõ ràng, nhưng chất lượng không khí kém cũng gây ra những hậu quả bất lợi cho não và ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần và nhận thức.
Mối liên hệ giữa ô nhiễm không khí và não bộ con người
Mặc dù ô nhiễm không khí được biết đến là có tác động đến hệ hô hấp và tim mạch cũng như các hệ thống khác trong cơ thể con người, nhưng nghiên cứu mới nổi cho thấy nó cũng có tác động đáng kể đến não bộ, sức khỏe tinh thần và nhận thức của chúng ta.
Theo dữ liệu từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), 99% toàn bộ dân số toàn cầu phải đối mặt với mức độ ô nhiễm không khí không an toàn – nghĩa là tác động tiêu cực của ô nhiễm không khí đối với nhận thức của con người có thể ảnh hưởng đến tất cả chúng ta.
Mặc dù nghiên cứu vẫn còn khá sớm nhưng các nhà khoa học tin rằng ô nhiễm không khí ảnh hưởng chủ yếu đến sức khỏe tâm thần là thông qua con đường viêm nhiễm.
Ô nhiễm không khí được biết là tạo ra phản ứng viêm trong cơ thể và tình trạng viêm mãn tính trong não có thể làm tổn thương tế bào thần kinh và phản ứng điều tiết của hệ thần kinh. Nghiên cứu trên động vật cho thấy ô nhiễm không khí có thể xâm nhập vào não và gây ra tình trạng viêm này thông qua nhiều con đường khác nhau:
Bằng cách vượt qua hàng rào máu não, hay hàng rào bảo vệ giữa các mạch máu của não và các tế bào tạo nên mô não có tác dụng tạo ra lớp bảo vệ chống lại các mầm bệnh và chất độc có trong máu của chúng ta
Bằng cách đi vào các tế bào thần kinh khứu giác nối mũi với não, nơi không khí ô nhiễm được hít vào mũi và có thể làm tổn thương các tế bào thần kinh tại chỗ
Bằng cách đi vào dạ dày và hệ tiêu hóa – nơi hệ thần kinh ruột, thường được gọi là “bộ não thứ hai”, cư trú và tác động đến tâm trạng cũng như sức khỏe của chúng ta
Nghiên cứu này cho thấy tình trạng viêm mãn tính ở động vật có thể giống các triệu chứng như trầm cảm và bệnh lưỡng cực ở người.
Điều quan trọng cần lưu ý là cần phải tiến hành nhiều nghiên cứu hơn để hiểu rõ hơn về tác động của ô nhiễm không khí đối với não bộ, sức khỏe nhận thức và tinh thần. Điều này đặc biệt khó khăn do thiếu số liệu thống kê về sức khỏe tâm thần, có nghĩa là các nhà nghiên cứu thường phải dựa vào dữ liệu hiện có về kết quả sức khỏe tâm thần và số liệu thống kê ô nhiễm không khí để nghiên cứu mối liên hệ giữa hai vấn đề này.
Ô nhiễm không khí ảnh hưởng tới não trước khi sinh
Bằng chứng đáng báo động đã xuất hiện cho thấy ô nhiễm không khí đang tác động đến não bộ của chúng ta trước cả khi chúng ta được sinh ra.
Nghiên cứu mới nổi cho thấy các hạt ô nhiễm không khí độc hại đã được tìm thấy trong phổi và não của thai nhi. Carbon đen, một thành phần của ô nhiễm vật chất dạng hạt, có thể được người mẹ hít vào trong khi mang thai và truyền qua đường máu đến thai nhi – nơi nó được tìm thấy trong nhau thai.
Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Environmental Health Perspectives cho thấy những bà mẹ tiếp xúc với NO 2 cao hơn trong thời kỳ mang thai,con cái có nhiều khả năng gặp vấn đề về hành vi hơn.
Chất lượng không khí kém ảnh hưởng đến não ở trẻ em như thế nào?
Đối với trẻ em, bằng chứng cho thấy mức độ tiếp xúc với ô nhiễm không khí là một yếu tố dự báo có ý nghĩa thống kê về kết quả học tập và ảnh hưởng đến cả sức khỏe nhận thức và tinh thần của chúng.
Nghiên cứu cũng cho thấy rằng việc tiếp xúc nhiều với ô nhiễm hạt mịn khi trẻ em từ hai đến bốn tuổi có liên quan đến hoạt động hành vi và hiệu suất nhận thức kém hơn.
Ở thanh thiếu niên, nghiên cứu kiểm tra ô nhiễm ozone cho thấy những người tiếp xúc nhiều hơn trong độ tuổi từ 9 đến 13 tuổi có sự gia tăng các triệu chứng trầm cảm trong giai đoạn này.
Tác động đến nhận thức và sức khỏe tâm thần ở tuổi trưởng thành
Ô nhiễm không khí có liên quan đến nhiều vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe thể chất và tinh thần ở người lớn, bao gồm lo lắng, trầm cảm và rối loạn thoái hóa thần kinh.
Về mặt sức khỏe nhận thức, các nghiên cứu cho thấy rằng việc tiếp xúc với lượng hạt vật chất cao có thể dẫn đến suy giảm nhận thức đáng kể trong thời gian ngắn
Một nghiên cứu năm 2019 cho thấy tỷ lệ mắc bệnh tâm thần cao hơn – chẳng hạn như trầm cảm, tâm thần phân liệt, rối loạn lưỡng cực và rối loạn nhân cách – ở những người tiếp xúc với không khí ô nhiễm hơn.
Ô nhiễm không khí ảnh hưởng đến não ở người lớn tuổi như thế nào?
Người lớn tuổi cũng không ngoại lệ với những người bị ảnh hưởng tiêu cực do tiếp xúc với ô nhiễm không khí. Ngày càng có nhiều bằng chứng cho thấy các chất ô nhiễm trong không khí có liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc chứng mất trí nhớ, bệnh Alzheimer và suy giảm nhận thức nói chung.
Nhận thức đầy đủ phạm vi tác động của ô nhiễm không khí
Qua bài viết này, có lẽ bạn đã hiểu thêm ô nhiễm không khí gây ra cho cuộc sống hàng ngày của chúng ta tiêu cực như thế nào. Và ngay cả trong môi trường lao động, chủ doanh nghiệp cũng nên quan tâm chất lượng không khí bằng cách đo lường chất lượng không khí để có không khí sạch hơn, cải thiện sức khỏe thể chất và tinh thần cho nhân viên cũng như khí hậu trong lành hơn. Liên hệ số hotline Việt Nhật:0913.379.186